Bericht
Basketball als middel bij STAR-trainingen: ‘Gedrag kun je trainen’
Fun4All is al ruim twaalf jaar maatschappelijk partner van ZZ Leiden. Onder leiding van Roel Stuifmeel bereikt het STAR-programma jaarlijks duizenden kinderen in de regio. Sinds drie jaar werkt de organisatie intensief samen met SCOL, het Leidse scholennetwerk. Hierdoor is het programma structureel ingebed in het onderwijs.
Tekst: Mathieu Hilgersom
Foto: Mike van Bemmelen
In het afgelopen schooljaar kregen maar liefst 169 klassen vier tot vijf clinics, goed voor meer dan 750 lesmomenten. “We zijn nu bezig met het tweede jaar van een driejarige samenwerking. De leerlijn is geschreven op vijf jaar, dus we bouwen echt aan iets blijvends”, vertelt Stuifmeel die meerdere keren per week heen en weer reist vanuit zijn woonplaats Roosendaal naar Leiden.
Van Eredivisie naar educatie
De initiatiefnemer basketbalt vanaf zijn negende, doorliep de nationale jeugdselecties en belandde zelfs in het Belgische zomercircuit. In 2003 werd hij gevraagd om maatschappelijke trainingen te geven bij de West-Brabant Giants, de voormalige Eredivisieclub uit Bergen op Zoom. “Die clinics hadden altijd een maatschappelijke insteek zoals anti-pesten, gezondheid en normen en waarden”, legt hij uit. Toen de club in 2010 financieel instabiel werd, besloot Stuifmeel het maatschappelijke deel los te knippen en zelfstandig verder te gaan. Zo ontstond Fun4All.
Via goede vriend Arvin Slagter kwam hij in contact met ZZ Leiden. “Toen Arvin in Leiden ging spelen, vroeg ik hem of hij mij aan tafel kon krijgen met voorzitter Marcel Verburg”, herinnert Stuifmeel zich. Het duurde tot 2013 voordat de samenwerking concreet werd. Sindsdien is Fun4All een vaste waarde als maatschappelijke pijler van de club.
STAR: sport als middel, gedrag als doel
Het STAR-programma, dat staat voor Sportiviteit, Teamwork, Acceptatie en Respect, vormt de kern van de clinics. Basketball is het platform, gedragsverandering het doel. De NBB nam het initiatief voor het programma. Stuifmeel ontwikkelde het door. Het is het fundament en de kapstok van Fun4All.
Elke klas, vanaf groep 6 in het basisonderwijs tot de tweede op de middelbare school, krijgt vier tot vijf lessen, afhankelijk van het onderwijsniveau. In het basisonderwijs begint de eerste les met reflectie en begripsvorming: wat is gedrag, wat is luisteren? Daarna volgen de STAR-lessen. Door herhaling en verdieping, elk jaar een stap verder, ontstaat een doorlopende leerlijn.
In het voortgezet onderwijs starten de kinderen direct met sportiviteit. “We maken een woordweb, voeren gesprekken en koppelen sportieve situaties aan het dagelijks leven in de klas. We toetsen eerlijk spelen in het spel. Verloopt de activiteit toch niet eerlijk? Dan stoppen we direct en gaan reflecteren. Zo bouwen we aan begrip en toepassing.”
Ademend onderdeel van de school
De STAR-lessen zijn meer dan sport. Het zijn gedragslessen verpakt in beweging. “Gedrag kun je trainen en sport is daar het perfecte middel voor. We proberen altijd terug te koppelen naar de klas. Als een kind in het spel niet eerlijk is, dan vragen we: ‘hoe is dat in de klas? Als de juf iets vraagt en jij doet het niet, ben je dan eerlijk?’”
De toepassing in de klas is cruciaal om het gewenste effect te krijgen. “We willen dat STAR een ademend onderdeel wordt van de school. Daarom geven we nu ook handboeken aan mentoren, met reflectievragen en lesbrieven. Zo kunnen ze STAR-momenten integreren in hun eigen lessen.”
Spelers als rolmodellen
Een belangrijk onderdeel van het programma is de clinic met ZZ Leiden-spelers. “De spelers stellen zich voor, vertellen over hun trainingsschema en opofferingen en delen hun motivatie. Het zijn waardevolle gesprekken. De spelers maken indruk, ze zijn rolmodellen. Het is magisch als ze meedoen met een spelletje of een complimentje geven.”
De kinderen reageren enthousiast. “Ze vinden het leuk, ze bewegen, ze leren. Maar tussen de regels door hoor je ze zeggen: ‘Gedrag is een keuze of luisteren is horen plus doen’. Dan weet je dat de theorie blijft hangen.”
Les, ontmoeting en beleving
Naast de clinics krijgen kinderen ook een basketbal als tastbare herinnering en ze mogen met hun klas naar een wedstrijd in 1574. “Dat is een hele belevenis. Zeker als ze een speler herkennen die bij hen in de klas is geweest. De combinatie van les, ontmoeting en beleving maakt het programma krachtig. Het is niet alleen theorie. Het is doen, ervaren, herkennen. Dat maakt het verschil.”
Door de groei van het programma was uitbreiding noodzakelijk. “Ik deed de eerste jaren bijna alles zelf, maar ben nu onderdeel van een team. Dan moet je zorgen dat de inhoud van de lessen overdraagbaar is. Daarom hebben we een compleet lesprogramma ontwikkeld, met werkboeken, manuals en lesbrieven. Lesgeefstijl kun je niet overdragen, maar de inhoud wel. Zo zorgen we dat elke clinic dezelfde kern heeft, ongeacht wie hem geeft.”
Verankerd in de regio
Met SCOL als vaste partner en ZZ Leiden als maatschappelijk platform is STAR stevig verankerd in de regio. “Als het aan mij ligt, bouwen we nog jaren door. Ik durf te zeggen dat de maatschappelijke impact van wat we doen nog groter is dan de prestaties van ZZ Leiden op het veld. Want als je gedrag kunt veranderen, dan verandert er iets fundamenteels. Niet alleen in de klas, maar in de hele samenleving.”
basketball Clinics Eredivisie Fun4All SCOL STAR-methode stuifmeel
